Als lichtontwerper heb ik vreemde feitenkennis. In 1 jaar zitten 8760 uur, van die uren is het per etmaal gemiddeld 11 uur donker en we zien maar 1 graad scherp. Om dat laatste wat toe te lichten. We scannen met onze ogen 5 tot 15 maal per seconde onze omgeving. Met 80 miljard (!) calculaties per seconde interpreteert ons brein dit tot een beeld dat we ervaren als een totaal scherp beeld. Daardoor mis je sommige dingen volledig.

Veel mensen zullen het voorbeeld kennen van het filmpje van basketballers waar ergens een gorilla door het beeld schuifelt, terwijl je gevraagd wordt het aantal malen dat de bal stuitert te tellen. De gorilla wordt volledig gemist.

Gevaarlijker is dit in het verkeer. Als je iets totaal niet verwacht neem je het niet waar. Een automobilist werd roekeloos rijden verweten door een rechter, wat zou kunnen leiden tot een zware straf. De automobilist had met dodelijke afloop een scooter aangereden. De scooter zou daar niet mogen rijden. Zijn advocaat reikte wetenschappelijk onderzoek aan waaruit bleek dat als je iets niet verwacht, het mogelijk is ook een scooter totaal over het hoofd te zien.

Het gegeven dat het gemiddeld genomen 11 uur per 24 uur donker is, geeft ook vaak gefronste wenkbrauwen. Je zou verwachten dat als iedereen dit weet, ook ontwerpers van binnen- en buitenruimte meer aandacht en budget besteden aan verlichting.

Verlichtingskeuzes komen vaak aan het einde van het proces pas in beeld. Iets als….oh ja, dat moet ook nog. Als lichtontwerper vind ik dat frustrerend. Lichtontwerp gaat niet enkel over een mooi of lelijk armatuur en of er genoeg licht uit komt om te voldoen aan de richtlijnen. Lichtontwerp gaat over het vormgeven van fijne, veilige en gezonde ruimtes. Waarbij je dit realiseert met zo min mogelijk energie en andere negatieve bijeffecten.

Wat er bij lichtontwerp in de buitenruimte komt kijken, hebben we met verschillende vakspecialisten in het Manifest Licht 11/24 beschreven. Volgens mij is dat nog niet gelezen en begrepen door alle (landschaps)architecten. Jammer, want we kunnen heel veel energie van onszelf en uit het net besparen als zij verlichting een serieuze plek geven in het proces.

11 gedeeld door 24 is ongeveer 45%. Ik vraag niet om 45% van het bouwbudget en van de aandacht van architecten voor verlichting, maar het zou toch heel mooi zijn als het 5% gaat worden.