Uitfasering PL-L

24.11.2022 Niels van der Horst

Vanaf 24 februari 2023 mogen zogeheten fluorescentielampen (PL-L), waaronder tl-verlichting, niet meer worden geproduceerd. Brussel heeft dit besluit enkele jaren geleden genomen vanwege de aanwezigheid van kwik in dit type lampen. Kwik kan schadelijk zijn voor de volksgezondheid.

Niels van ’t Hof is accountmanager bij het Nederlands Licht Instituut (NLI). Dit onafhankelijke adviesbureau voor de openbare verlichting heeft vooral gemeenten, maar ook onderhoudsbedrijven, landschapsarchitecten en civieltechnische bedrijven als klant. Gezamenlijk verzorgen zij het ontwerp, beheer en de veiligheid van onze openbare verlichting.

Milieuvriendelijker en veiliger
Van ’t Hof: “Brussel heeft een paar jaar geleden gezegd dat ze bepaalde stoffen in fluorescentielampen gewoon niet meer wilde. Dat gaat vooral om kwik. We hebben tegenwoordig led en dat is gewoon een stuk milieuvriendelijker en ook veiliger voor gebruikers wanneer een lamp kapot valt. En het is natuurlijk een behoorlijk stuk zuiniger.” Het gaat hierbij om een type lamp die met name in de buitenverlichting gebruikt wordt, zoals in wandarmaturen bij portiekflats.

Reminder
In maart van dit jaar kwam Signify – een Nederlandse lichtbronnenproducent en voorheen een divisie van Philips – met een brief als reminder van het Brusselse besluit inclusief de datum van 24 februari 2023. “Ondanks dat heel de industrie het wist, verraste het toch een groot aantal partijen,” vertelt Van ’t Hof. Naast de brief werd via online sessies ingegaan op de gevolgen en mogelijk te zetten stappen, zoals vervanging door led-alternatieven. “Die komen er wel maar zijn er nu nog niet voor alle toepassingen, waaronder de veelgebruikte PL-24 en PL-36,” aldus Van ’t Hof. Alleen, dit is nog geen nijpend probleem omdat het Europese besluit een productiestop betreft en geen verkoopverbod. De dan aanwezige voorraad mag en kan de markt vanaf 24 februari 2023 nog enkele jaren bedienen.

Onjuiste rapportage
Uiteindelijk kwamen de vragen uit de sector toch op gang. “De overkoepelende brancheorganisatie OVLNL heeft toen gevraagd aan Ruben van Bochove – adviseur voor openbare verlichting – om de situatie te onderzoeken en erover te rapporteren.” Van ’t Hof hoorde samen met vele anderen tijdens de presentatie van de bevindingen dat de PL-lamp per 24 februari 2023 niet meer verkrijgbaar zou zijn. “Maar toen dacht ik: ‘Dat klopt niet’. Het advies luidde dat gemeenten vast budget moesten gaan vrijmaken voor de vervanging van allerlei armaturen voor de buitenverlichting. Van ’t Hof: “Dat was de komende paar jaar nog helemaal niet nodig. En we hebben het wel over gemeenschapsgeld terwijl iedereen het al pittig zwaar heeft.”

Correctie
Van ’t Hof zag door de onjuistheid in het rapport de transparantie van het uitfaseringsproces in het gedrang komen. “Toen heb ik mijn contacten bij Signify hiervan op de hoogte gebracht en gewaarschuwd dat de bevindingen vanwege de bron (OVLNL) als waarheid wordt gezien.” Signify heeft mede naar aanleiding van Van ’t Hofs dringende advies de brief inclusief een aanvullende alinea eind september nogmaals verstuurd. In de extra tekst staat expliciet dat de verkoop van de verboden producten ná de vervaldatum kan worden voortgezet, onder voorwaarde dat de lampen vóór die datum zijn geleverd.

Versnelling
Hoewel Van ’t Hof in zijn contact met gemeenten herhaalt dat de PL-L lampen voorlopig beschikbaar blijven, hoort hij wel al geluiden dat ze desondanks overwegen om sneller over te stappen. “Men heeft de morele overweging: ‘waarom zou ik als lokale overheid verder willen met kwikhoudende lampen terwijl op hoger niveau is besloten is om daarmee te stoppen?’” verklaart Van ’t Hof. Gemeenten hanteren scenario’s waarin de vervanging beschreven staat: “Daarin gaat het over voorraden van bestaande typen lampen en armaturen, beschikbare budgetten, het eventueel versnellen van de vervanging en bijvoorbeeld ook mogelijke combinaties met andere vervangingsplannen.” Afsluitend noemt hij de katalyserende werking van de huidige hoge energieprijzen op de scenario’s van de overstap naar led. “Het kan financieel de moeite lonen om sneller over te stappen op (het zuinigere, red.) led,” aldus Van ’t Hof.