De anatomie van Better Lighting - deel 1

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) brengen mensen gemiddeld 90% van hun tijd binnenshuis door. Het belang van comfort en welzijn in onze woningen is daarmee erg groot. Better Lighting kan in belangrijke mate bijdragen aan een hoog niveau van comfort en welzijn in onze leefruimten.

Hoewel traditionele elektrische verlichting visueel wonderen kan verrichten, ontbreken de non-visuele voordelen van natuurlijk licht, zoals het stimuleren van ons biologische en emotionele welbevinden. Better Lighting overbrugt die kloof tussen traditionele verlichting en daglicht.

Daglicht als basis
"Better Lighting gebruikt daglicht als basis voor kwaliteitsverlichting en brengt de voordelen ervan naar binnen", zegt secretaris-generaal bij LightingEurope Ourania Georgoutsakou. “Het zorgt voor het juiste licht op de juiste plek op het juiste moment voor de verschillende werkzaamheden die we dagelijks uitvoeren.”

Europese paraplu
LightingEurope is gevestigd in Brussel en representeert 30 bedrijven en nationale verenigingen. Samen zijn deze leden goed voor meer dan 1.000 Europese bedrijven. De meeste daarvan zijn kleine of middelgrote ondernemingen die armaturen, lampen en aanverwante componenten produceren. Ze vertegenwoordigen meer dan 100.000 mensen met een totale gezamenlijke jaarlijkse omzet van meer dan 20 miljard euro.

Energie-efficiënte renovaties
Met haar EU Renovation Wave Initiative, een centraal onderdeel van de Europese Green Deal, streeft de Europese Unie bijvoorbeeld naar een verdubbeling van het aantal renovaties in heel Europa in de loop van volgend decennium. Aangezien maar liefst driekwart van de huidige gebouwen in Europa als energie-inefficiënt wordt gezien, is de noodzaak van energie-efficiënte renovaties enorm. "Dit is een unieke kans om het tweetal doelstellingen - namelijk een verbetering van de energie-efficiëntie en het comfort en welzijn binnenshuis - te bereiken", voegt Georgoutsakou toe.

Kloof overbruggen
De uitdaging zit hem er in dat Better Lighting moet worden ontworpen en niet spontaan ontstaat. Omdat het welzijn en efficiëntie dient, zullen bestekschrijvers zoals lichtontwerpers, installateurs en architecten, een centrale rol spelen om het initiatief tot een succes te maken. "Professionele lichtontwerpers zijn bij uitstek gekwalificeerd om de kloof tussen technische voorschriften en esthetische overwegingen te overbruggen", zegt Georgoutsakou. "Ze begrijpen de rol van verlichting in architectuur en interieurontwerp en vertrouwen op hun uitgebreide kennis van verlichtingsapparatuur en -systemen om in de gebouwde omgeving een ​​ontwerp van hoge kwaliteit te garanderen."

Professioneel lichtontwerp
Er zijn meerdere redenen om een professioneel lichtontwerper in te huren. Zo zal zij of hij elke ruimte qua licht en beleving verbeteren door middel van een combinatie van creatieve en praktische oplossingen die aan de wensen van de gebruikers van een ruimte voldoen. Daarnaast selecteert de lichtprofessional de meest geschikte, kosteneffectieve en energie-efficiënte producten voor elk project. Verder creëert een ontwerper een innovatief verlichtingsplan met de perfecte balans tussen functie en esthetiek. Er is niet zoiets als een pasklare oplossing voor Better Lighting. Het moet op maat worden gemaakt op basis van de specifieke eigenschappen van een ruimte. Dit maatwerk kan worden bereikt door verschillende combinaties van kenmerken van Better Lighting toe te passen.

Kenmerken, vereisten en ontwerptips
Samen met IALD heeft LightingEurope een document gepubliceerd met de kenmerken, vereisten en ontwerptips om tot Better Lighting te komen. Hieronder vallen onder andere instelbare lichtniveaus, hoogwaardige lichtbronnen en een afstembaar spectrum. Traditioneel verlichtingsontwerp omvat parameters voor luxwaarden op een werkvloer, voor de omgeving, plafond en muren, uniformiteit en lichthinder. "Hoewel deze cijfers belangrijk zijn om een ​​ruimte voldoende te verlichten, dragen ze niet noodzakelijkerwijs bij aan het welzijn of het biologisch presteren en emotioneel functioneren van een individu", zegt Georgoutsakou.

Aanpasbare lichtniveaus
Om wel een bijdrage te leveren aan het welzijn en presteren van een individu, moet rekening worden gehouden met andere factoren, waaronder variatie in verlichtingssterkte. "Wat betreft verlichtingsniveaus wordt meestal uitgegaan van het grondniveau", merkt Georgoutsakou op. "Maar de verticale verlichting in een ruimte en de sterkte daarvan is ook belangrijk, aangezien dit het vlak is waar de ogen over het algemeen naar kijken."

Verblinding
Verblinding is een volgend facet waarmee rekening moet worden gehouden. Door de muren of het plafond evenredig en gelijkmatig te verlichten, kan Better Lighting de verblinding verminderen die wordt veroorzaakt door grote contrasten in verlichtingsniveaus. Bovendien kan Better Lighting plekken met schaduw opnemen om een ruimte visueel aantrekkelijker te maken. "Door schaduwen na te bootsen, krijgt een ruimte een natuurlijker uiterlijk", voegt Georgoutsakou toe. Daglicht is vanzelfsprekend ook een belangrijke factor om rekening mee te houden als het gaat om een natuurlijke uitstraling. Als vuistregel geldt: hoe meer licht er overdag is, hoe beter. Niettemin geldt ook voor daglicht dat hogere lichtniveaus ongemak kunnen veroorzaken als gevolg van verblinding of contrastproblemen.

Ruimtegebruik
Hoe een ruimte wordt gebruikt, kan ook van invloed zijn op lichthinder. In een kantooromgeving is de verhouding tussen de helderheid van een computerscherm en de achtergrond bijvoorbeeld van invloed en heeft daarmee impact op het visuele comfort van de gebruiker. "Individuen hebben persoonlijke voorkeuren en Better Lighting kan aan deze wensen voldoen door te kijken naar verlichtingsniveaus en door persoonlijke bedieningselementen te gebruiken om te kunnen dimmen of versterken", zegt Georgoutsakou.

Hoogwaardige lichtbronnen
De ontwikkeling van ledverlichting heeft een revolutie teweeggebracht in de verlichtingssector en de deur geopend naar nieuwe mogelijkheden die er met de voorgaande technologieën nog niet waren. Zo stelt ledverlichting gebruikers in staat om licht te regelen en dynamisch aan te passen aan hun specifieke behoeften. Het biedt ook de mogelijkheid om de kleurtemperatuur van de spectrale output te regelen zodat deze beter aansluit bij de individuele behoeften. Verder zijn met ledlicht vervelende aspecten als flikkeren en knipperen verleden tijd.

Twee maatstelsels
Er zijn meerdere maatstelsels beschikbaar om de mogelijkheden te benutten. Zo meet de Coloring Rendering Index (CRI) de kleurgetrouwheid. Dat wil zeggen hoe goed een lichtbron in staat is natuurgetrouw de kleuren van de verlichte objecten weer te geven, waarbij een hogere waarde staat voor een betere kleurweergave, lopend van 1 tot 100. Daglicht heeft een CRI van 100. Melanopic Equivalent Daylight Illuminance (mEDI) meet niet-visuele prestaties door verlichtingsniveaus en de spectrale samenstelling te combineren. Dit geeft het effect aan dat de lichtbron kan hebben op het circadiaan (24-uurs) ritme van de mens. "Aangezien mEDI nog steeds een onderzoeksgebied is, is het toepassen van deze metriek vooral indicatief. Voorzichtigheid moet worden betracht bij het ontwerpen van applicaties en bij het toekennen van functioneringsniveaus aan gevonden waarden", merkt Georgoutsakou op.

Meer info: www.lightingeurope.org / contact@lightingeurope.org.

Origineel: The Anatomy of Better Lighting door Axel Baschnagel. Binnenkort volgt deel 2 met aandacht voor afstembare oplossingen, gepersonaliseerde bedieningselementen en het gebruik van daglicht.