De anatomie van Better Lighting – deel 2

Wat kunnen afstembare oplossingen, gepersonaliseerde bedieningselementen en optimaal gebruik van daglicht betekenen voor het comfort en welzijn in onze woningen en werkruimten?

In deel 1 werd het belang van dat comfort aangegeven vanwege de grote hoeveelheid tijd die we binnen doorbrengen. Een aantal factoren van Better Lighting werden besproken die kunnen bijdragen aan dat welzijn in onze leef- en werkruimten: aanpasbare lichtniveaus, gelijkmatige verlichting met het oog op verblinding, ruimtegebruik en de kwaliteit van lichtbronnen.

Afstembare oplossingen
Een volgend belangrijk kenmerk van Better Lighting is dat het afstembaar is. "Het moet een afstembaar spectrum hebben of afgestemd kunnen worden om de specifieke activiteit die binnen een ruimte plaatsvindt, te ondersteunen", zegt Ourania Georgoutsakou, secretaris-generaal bij LightingEurope. Ze vervolgt met dat het mogelijk moet zijn om het spectrum en de intensiteit van een verlichtingsinstallatie gelijktijdig en automatisch te regelen. "Door dynamiek en leven in een ruimte te introduceren, kan die mogelijkheid om esthetische redenen waardevol zijn," legt ze uit. "Het kan ook worden gebruikt voor scherper zicht bij bepaalde taken die baat hebben bij verschillen in lichtniveaus of in de spectrale samenstelling."

Daglicht nabootsend
Afstembare en dynamische verlichting maakt het verder mogelijk om de intensiteit en kleurtemperatuur van het elektrische licht in een ruimte af te stemmen op die van het dag- of zonlicht buiten. Hierdoor ontstaat het effect van 'buiten naar binnen halen'. Een groeiend bewustzijn van het menselijke verlangen om verbonden te zijn met de natuur heeft lichtontwerpers ertoe aangezet om in hun ontwerpen steeds meer daglicht nabootsende facetten op te nemen. Een belangrijk aspect van daglicht is het dynamische karakter ervan en afstembaarheid is het antwoord van Better Lighting op de vraag naar deze dynamiek.

Praktisch advies
Het is raadzaam om armaturen en een lichtregelsysteem te kiezen waarbij zowel de helderheid als de kleurweergave afzonderlijk geregeld kunnen worden. Hierdoor kan men de tijd van het jaar, het dagdeel en mogelijk zelfs de huidige weersomstandigheden nabootsen. Door verlichting te gebruiken waarvan de kleurweergave en helderheid kunnen worden aangepast, zijn gebruikers in staat deze af te stemmen op de specifieke behoeften van de ruimte en de activiteiten die op een bepaald moment worden uitgevoerd.

Gepersonaliseerde bedieningselementen
Het is aangetoond dat het bieden van de mogelijkheid tot persoonlijke bediening van het licht en de zonwering, de tevredenheid op het werk kan verhogen. Het kunnen instellen van gewenste lichtomstandigheden verhoogt bovendien de tevredenheid over het binnenklimaat. Helaas is de implementatie van dergelijke bedieningselementen van oudsher gebaseerd op de vaak verkeerd geïnterpreteerde algemene toepassingsnormen (zoals EN 12464-1 voor werkplekken binnenshuis). "De verkeerde interpretatie van deze norm heeft maar al te vaak geleid tot visueel oninteressante verlichtingsontwerpen, met beperkt visueel comfort en, voor een aanzienlijk aantal personen, te lage of te hoge verlichtingsniveaus", zegt Georgoutsakou.

Persoonlijke voorkeur en behoefte
In plaats daarvan zou men de herziening van EN 12464-1 uit 2021 moeten gebruiken. Deze herziene norm omvat het concept van gewijzigde lichtniveaus, waarmee de verlichtingssterkte naar boven kan worden bijgesteld voor situaties waarin hogere niveaus mogelijk vereist zijn en waarmee de verlichting naar gelang persoonlijke voorkeur of behoefte kan worden gedimd. Veelvoorkomende mogelijkheden zijn onder meer voorgeprogrammeerde instellingen die automatisch de lichtniveaus wijzigen en de mogelijkheid voor aanwezigen om bepaalde voorkeursinstellingen desgewenst te activeren. "De personalisering en optimalisering die wordt bereikt door het gebruik van bedieningselementen, bespaart energie en helpt ervoor te zorgen dat de bewoners het juiste licht krijgen wanneer en waar ze het nodig hebben", merkt Georgoutsakou op.

Het gebruik van daglicht
Daglicht verhoogt de tevredenheid en productiviteit van de aanwezigen in werkruimtes binnenshuis. Bovendien kan veel daglicht de slaapkwaliteit ‘s nachts verbeteren. Daglicht heeft verder ook voordelen voor het milieu, aangezien door de aanwezigheid ervan elektrische verlichtingsinstallaties kunnen worden uitgezet, wat het energieverbruik overdag sterk doet dalen. Daglicht kent ook nadelen zoals verblinding en oververhitting. "Daglicht beheren is een evenwichtsoefening tussen het maximaliseren van de voordelen en het minimaliseren van de nadelen", aldus Georgoutsakou. Better Lighting zorgt voor deze balans door gebruik te maken van commerciële installaties, zoals geautomatiseerde zonweringsystemen. "Wanneer ze worden gebruikt in combinatie met geautomatiseerde lichtinstellingen, kan de schaduw ervoor zorgen dat het systeem het evenwicht bewaart op een manier die tot optimale resultaten leidt voor gebouw en bewoners", voegt Georgoutsakou toe.

Tijdperk van welzijn
Het is bewezen dat Better Lighting, mits goed ontworpen, een breed scala aan gebruikers ten goede komt, waaronder patiënten, bewoners en personeel in ziekenhuizen en verpleeghuizen, leerlingen en docenten op onderwijsinstellingen, werknemers in kantoren en op productielocaties en huiseigenaren. "De voordelen die het op het gebied van energiebesparing en persoonlijk welzijn biedt, zijn duidelijk", concludeert Georgoutsakou. “De kennis, technologie en producten om op deze wijze te ontwerpen zijn vandaag al beschikbaar. Door van Better Lighting een kernonderdeel te maken bij renovaties van gebouwen, zorgen we er voor dat Europa niet alleen een renaissance qua renoveren gaat beleven, maar ook een nieuw tijdperk van persoonlijk welzijn in gaat.”

Samenwerking als sleutel
Samenwerking in de keten is de sleutel tot het kunnen aanbieden van Better Lighting. “We hechten veel waarde aan onze samenwerking met de IALD. Het is belangrijk dat we regelmatig over dit onderwerp van gedachten wisselen en dat we onze respectieve expertise en bereik bundelen om heldere boodschappen te geven aan de markt - of het nu om bestekschrijvers of klanten gaat - over wat verlichting kan doen voor mens en planeet”, zegt Georgoutsakou. LightingEurope werkt samen met Europese wetgevers om de technische expertise van haar leden te delen en om een ​​gezond regelgevend kader te helpen vormgeven. Ze mikken daarbij op eenvoudige regels die beter kunnen worden gehandhaafd en waar mensen en onze planeet baat bij hebben, en die een eerlijk en concurrerend ondernemingsklimaat in Europa bevorderen.