Data en Telecom in een Elektrische Installatie – deel 3

01.09.2023 Niels van der Horst

Elektromagnetische Compatibiliteit (EMC) of Elektromagnetische Verdraagzaamheid (EMV) is het vakgebied dat zich bezighoudt met het aanpakken en voorkomen van elektromagnetische beïnvloeding in en tussen elektrische en elektronische componenten en systemen. Deel 3 over het webinar ‘Data en Telecom in een Elektrische Installatie’ gaat over het samenspel tussen die drie binnen kantoorgebouwen.

Het eerste deel handelde over de interactie tussen infrastructuur en cybersecurity. Deel 2 richtte zich op buiten en keek naar opstelpunten, elektromagnetische velden en de veiligheid van installateurs. Wim van Zaanen en Jurgen van der Borght waren de gastsprekers bij het webinar. Zij zijn collega’s bij Alfatech Telecom B.V, waar Van der Borght managing partner is en bovendien deel uit maakt van de Vakgroep VEI bij Techniek Nederland. Van Zaanen is KAM manager bij Alfatech en heeft daar de taak dat de activiteiten op het terrein van Kwaliteit, Arbo en Milieu zo optimaal mogelijk verlopen.

Hoedjes
Waar in deel 2 buiten als interessegebied centraal stond, verschuift dat in deel 3 naar binnen. Van Zaanen: “Binnen komen we het stuk wifi tegen, waarbij bedrijven geregeld hun eigen netwerk creëren. Net zoals buiten met de opstelpunten op daken zitten KPN, T-Mobile en Vodafone ook ín een gebouw via indoorantennes. Daarvoor hangen zogeheten hoedjes aan het plafond, de lijken op een rookmelder en waar grote coaxkabels aan zitten die naar het opstelpunt lopen.” In een groot kantoorpand kunnen een paar honderd hoedjes geplaatst zijn met als doel binnen goed te kunnen bellen.

Aanwezige infra
“In dat soort kantoorpanden wordt er ten behoeve van de antennekabels van bestaande kabelgoten en van aanwezige infrastructuur gebruik gemaakt. Als een huisinstallateur van een bedrijf bijvoorbeeld voor onderhoud komt of overstapt van TL verlichting naar ledlampen, is het van belang dat die zich bewust is van dat zo’n hoedje een functie heeft voor een telecominstallatie van een andere partij,” aldus Van der Borght.

Afstemmen bereik
Van Zaanen geeft nog aan dat van de apparatuur die je binnen tegen komt, net als bij wat je buiten aantreft, het bereik precies moet worden afgestemd. “Als de range vijf meter is, blijf je antennes plaatsen om tot een goede dekking te komen maar als die honderd meter is, kunnen ze vanaf de snelweg verderop jouw netwerk benaderen en dat wil je natuurlijk ook niet.”

Complicerende factoren
Van Zaanen benoemt de straling van een antenne als belangrijke veiligheidsfactor. “Als onder een antenne bijvoorbeeld een koffiezetapparaat staat, moeten mensen daar veilig koffie kunnen halen.” Naast veiligheid moet bij het ontwerpen van zo’n installatie met meerdere complicerende factoren rekening worden gehouden. “Je moet bijvoorbeeld qua blokkering van een wifi-signaal ook kijken naar de binnenbeglazing, of de muren van gips of beton zijn en waar de verwarmingselementen zitten.

Gedeelde systemen
“Vaak worden antenne systemen met elkaar gedeeld. Dat doet men omdat men geen ratjetoe aan grote antenne paleizen wil hebben,” vertelt Van Zaanen. Als voorbeelden noemt hij voetbalstadions, congrescentra en Schiphol. “De Amsterdam Arena heeft net zoveel transmissie-capaciteit als heel de stad Gouda. Dat is omdat tijdens een concert iedereen gaat streamen. Dan gaan Vodafone, T-Mobile en KPN daar niet alle drie apart in voorzien. Dat is onbetaalbaar.”

C2000
Grote gebouwen en tunnels maken naast commerciële netwerken ook gebruik van C2000. Dat is een gesloten communicatienetwerk dat deel uit maakt van de zogeheten vitale infrastructuur en is bedoeld voor gebruik door de Nederlandse hulp- en veiligheidsdiensten. Grotere panden en tunnels hebben de verplichting hiervoor dekking te garanderen. C2000 en de commerciële partijen komen elkaar hierbij geregeld tegen en delen soms ook voorzieningen.

Omvormers
Het C2000 netwerk had onlangs een storing die veroorzaakt bleek te worden door de frequentie van een bepaald type omvormer voor PV. “Tegenwoordig gebruikt men een schakelende voeding. Die gaat continu aan en uit om zo de gewenste sinus te creëren, waarmee de AC wordt bewerkstelligd,” legt Van Zaanen uit. “Als men dat niet goed afschermt, krijg je heel veel straling naar buiten. De storingen op C2000 waren dusdanig dat hele stukken van dat netwerk onbereikbaar waren.”

Kwaliteitseisen
Volgens De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI en voorheen Agentschap Telecom), de overheidsorganisatie die zorgt voor een betrouwbare digitale infrastructuur, ligt de oplossing bij de fabrikant. “Maar ook een installateur moet zich hier bewust van zijn, want een klant kan bellen met de melding dat hij of zij allemaal storingen in huis heeft.” Aangaande PV-installaties werd nog onder andere het belang van de NEN 1010, kwaliteitsstandaard Scope 12 genoemd en ook dat een installateur een erkend professional is.

Magnetron
Zoals alle apparaten, creëert ook een magnetron een magnetisch veld met een frequentie van 50 hertz. Daarnaast produceert een magnetron om te verwarmen radiofrequente elektromagnetische straling met een frequentie van 2,45 gigahertz, of te wel 2450 MHz. Al met al kan een magnetron met 2450 Mhz storen, aangezien UMTS (telecom) vaak 2200 Mhz, wifi geregeld 2400 Mhz (of 5000) en LTE (4G) in veel gevallen 2600 Mhz is.

Heftig apparaat
“Als ik een mobiel tegen mijn oor heb met bellen, gaat dat om een vermogen van 1 watt. Een magnetron op vol vermogen kan om 1000 watt gaan,” zegt Van Zaanen met het oog op potentiële (stralings)risico’s. “Een magnetron is wat dit betreft veruit het heftigste apparaat in huis.” Vooral als er een deuk in het deurtje zit of deze niet goed sluit – wat niet zelden bij oude magnetrons speelt – moet aan vervanging worden gedacht. “Hou in ieder geval drie meter afstand als ie aan staat.”