Bliksembeveiligers zijn noodzakelijk in Hollands weer

24.08.2023 Niels van der Horst

Het Nederlandse weer is onvoorspelbaar en onberekenbaar en is soms zelfs ronduit gevaarlijk. Blikseminslagen komen veel vaker voor dan doorgaans wordt beseft en kunnen ernstige gevolgen hebben. Onweer veroorzaakt in ons land ieder jaar voor tientallen miljoenen euro's aan schade. Deze schade gaat verder dan alleen gebouwen en inventaris. Blikseminslagen kunnen volledige ICT-systemen en infrastructuren lamleggen, wat de noodzaak van bliksembeveiliging voor panden duidelijk aantoont.

Jaarlijks wordt ons land ongeveer 100.000 keer door een blikseminslag getroffen. Dit kan situaties creëren die de werkzaamheden en bedrijfsvoering van organisaties negatief beïnvloeden. Hoewel de meeste inslagen geen directe gevolgen hebben, kunnen er rampzalige situaties ontstaan wanneer het wel raak is. Dat is niet zo vreemd gezien het feit dat een bliksem maar liefst tegen de 30.000° Celsius heet is. Een bliksemstraal is verder gemiddeld tussen de vijf en zesenhalve kilometer lang, heeft een doorsnede van ongeveer 2,5 cm en schiet met zo'n 60.000 km per seconde door de lucht.

Maatschappelijk belang
Het vakgebied van bliksembeveiliging draagt bij aan het soepel laten verlopen van het verkeer, een ononderbroken scheepvaart, ongestoorde energieopwekking en aan een veilig leven in huis, op school en tijdens het werk. Het beschermt gebouwen tegen brand en storingen als gevolg van blikseminslagen en draagt zo bij aan de stabiliteit van ons land. Het belang van bliksembeveiliging wordt geïllustreerd door grote branden zoals die van de Martinitoren in Groningen.

Martinitoren
De iconische toren in het noorden van ons land is twee keer door bliksem getroffen en afgebrand. De eerste keer in 1408, de tweede, fatale, inslag was in 1465, al stortte de toren pas in 1468 als gevolg ervan in. Niet eerder dan vanaf 1838 heeft de toren een bliksemafleider. De voorvallen benadrukken de kwetsbaarheid voor bliksem van prominente gebouwen, zoals stadions, winkels, bedrijven en wooncomplexen. Het waarborgen van de bedrijfscontinuïteit en het behoud van ons cultureel erfgoed vereist een toereikend aantal bliksembeveiligers in Nederland. Om de dagelijkse uitdagingen van onweer het hoofd te kunnen bieden, is een gezamenlijke inspanning van cruciaal belang bij de bescherming tegen de vele blikseminslagen.

Groei PV
Door de transitie naar duurzaam opgewekte energie is er een enorme groei in de installatie van zonnepanelen. Niet alleen op particuliere daken maar ook in de vorm van zonneparken. Het stijgende gebruik van PV-panelen voor energieopwekking brengt specifieke risico's met zich mee. Hoe groter het oppervlak aan PV-panelen op een dak is, des te groter de kans op blikseminslag wordt. Onjuiste aansluiting van zonnepanelen op bliksembeveiligingssystemen kan tot ernstige problemen leiden, zoals overslag naar andere apparaten of leidingen – ook in het gebouw – wanneer de bliksem inslaat.

Kennis en risicoanalyse
Een inslag kan een snelle veroudering van de panelen, flinke materiële schade en financiële gevolgschade veroorzaken als de bedrijfsvoering er door stil komt te liggen. Wanneer metalen delen onderdeel uitmaken van de installatie binnen een gebouw moeten deze ook beschermd worden tegen blikseminslag met bijvoorbeeld opvangers en door een juiste aansluiting met het aardings- en/of vereffeningssysteem. Om te bepalen of overspanningsafleiders nodig zijn, zijn goede kennis van zaken en een juiste risicoanalyse, zeer aan te bevelen.

Al doende
Een bliksembeveiligingsmonteur moet met haar of zijn handen willen werken en een beetje technisch inzicht hebben. Een vooropleiding is niet nodig om in te stromen en het vak leer je vooral in de praktijk. Er zijn veel doorgroeimogelijkheden in dit beroep naar bijvoorbeeld teamleider, planner, engineer en inspecteur. Hoewel redelijk zwaar, is het werk niet per definitie ongeschikt voor vrouwen. Bijzonder aspect van het werk is dat je op plekken komt waar je normaal niet komt met vaak een prachtig uitzicht.

Montage en elektrotechniek
Bliksembeveiligingsmonteurs plaatsen koper of aluminium op de hoeken van daken, die vervolgens worden verbonden naar de grond met een aard-elektrode. In situaties waar elektrische objecten of schoorstenen aanwezig zijn, worden afstand houdende opvangers geïnstalleerd. Bij het werk als bliksembeveiligingsmonteur komt zowel montage als elektrotechniek kijken, zoals het gebruik van een overspanningsbeveiliger. Om in deze sector aan de slag te gaan, is het van belang een bliksembeveiligingscursus te volgen en te leren hoe bliksem en de bescherming ertegen in elkaar zitten.

Gespecialiseerde bedrijven
Via www.technieknederland.nl/bliksembeveiliging kunnen gespecialiseerde bedrijven worden gevonden die bliksembeveiligingssystemen, aardingssystemen en overspanningsbeveiliging ontwerpen, installeren en inspecteren. Deze bedrijven zijn ook gecertificeerd volgens de BRL 1201, gebaseerd op de meest recente, wereldwijde norm op het gebied van bliksembeveiliging: de NEN-EN-IEC 62305.